
คุณวันชัย โสภากร เกษตรกรผู้มีความเชี่ยวชาญด้านการ บังคับส้มสีทองนอกฤดู ส้มสีทอง เป็นผลผลิตทางการเกษตร ที่มีชื่อเสียงของจังหวัดน่าน พันธุ์เดียวกับส้มเขียวหวาน แต่ส้มสีทอง จะมีเปลือกสีเหลืองทองสวยงาม และรสชาติหวานหอมอร่อยกว่า เป็นเพราะอิทธิพลของดินฟ้าอากาศ คืออุณหภูมิระหว่างกลางวันและกลางคืนต่างกัน 8 องศา เป็นเหตุให้สาร คาร์ทีนอยพิคเมนท์ ในเปลือกส้มเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีทองดังกล่าว ตามประวัติของการปลูกส้มสีทองมีอยู่ว่า ในปี พ.ศ. 2468 หมื่นระกำ ผู้คุมเรือนจำจังหวัดน่าน ได้นำส้มจีนเข้ามาปลูกก่อนเป็นครั้งแรก และในเวลาต่อมาได้มีการนำส้มพันธุ์ต่างๆ มาปลูกที่เมืองน่านด้วย จนกระทั่งปี พ.ศ. 2480 อาจารย์คำรพ นุชนิยม อดีตศึกษาธิการ จังหวัดน่าน ได้ริเริ่มการปลูกส้มเขียวหวานด้วยการปักกิ่งตอนจนกระทั่งได้แพร่หลายมาตราบเท่าทุกวันนี้
...
การปลูกส้มสีทองยกร่องแปลงขึ้นแบบหลังเต่า
คุณวันชัย โสภากร อยู่บ้านเลขที่ 87-89 ถนนมหายศ ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดน่าน หนึ่งในเกษตรผู้ปลูกส้มสีทองที่เคยลงทุนซื้อกิ่งพันธุ์มาเสียบกิ่งตามคำแนะนำของกรมส่งเสริมการเกษตร ซึ่งต้องสูญเงินไปเกือบ 2 ล้านบาทในการลงทุน แต่เขาไม่ย่อท้อในอาชีพเขาต้องการรักษาส้มพันธุ์สีทองให้อยู่คู่เมืองน่านให้ยาวนานที่สุดเขาจึงตัดสินใจไปทำเรื่องกู้เงินจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส.) มาก้อนหนึ่ง เพื่อนำมาใช้ในการปรับพื้นที่ผืนเดิมเพื่อพลิกฟื้นทำใหม่ คือ การยกร่องแปลงขึ้นแบบหลังเต่า เพื่อป้องกันโรครากเน่า และ ทำการขยายพันธุ์แบบดั้งเดิมโดยการตอนกิ่ง ขณะนี้ได้มีการขยายพื้นที่ในการปลูกเป็น 10 ไร่ (800 ต้น) ใช้เวลาปลูก 3 ปี จึงเริ่มติดผล พร้อมกันนี้ได้มีการนำภูมิปัญญาแบบดั่งเดิมในการลดต้นทุน ที่ผ่านมาเกษตรกรผู้ปลูกส้มต้องใช้สารเคมีฉีดพ่นเมื่อแตกใบอ่อน รวมทั้งการใช้ยาฉีดเพลี้ยที่เป็นปัญหา โดยเฉลี่ยส้ม 1 ต้นต้องใช้สารเคมีถึง 52 ครั้ง/ปี ดังนั้นถือว่าเป็นการเพิ่มต้นทุนให้กับเกษตรกร รวมทั้งมีสารเคมีตกค้างในผลส้มอย่างมาก ปัจจุบันคุณวันชัยจะฉีดพ่นสารเคมีในช่วงที่แตกใบอ่อนเท่านั้น
โดยทั่วไปแล้วส้มสีทองจะออกสู่ท้องตลาดในช่วงเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม ช่วงนี้ส้มจะออกสู่ท้องตลาดพร้อมกันทั้งจังหวัดเชียงใหม่ จังหวัดเชียงราย จำนวนมากทำให้ราคาตกต่ำ ซึ่งราคาขายส่งหน้าสวนกก.ละ 6-7 บาท ดังนั้นคุณวันชัยจะไม่เน้นผลผลิตส้มสีทองรุ่น1 มากนัก แต่คุณวันชัย ได้ใช้เทคนิคบังคับให้ส้มออกสู่ท้องตลาดในรุ่นที่ 2 ราวเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ ในช่วงนี้เป็นช่วงเทศกาลตรุษจีนส้มจะมีราคาแพงกว่าช่วงอื่น โดยต้นส้มสีทองเมืองน่านอายุ 3ปี สามารถให้ผลผลิตได้ต้นละ 50 กิโลกรัม ราคาขายปลีกหน้าสวนกิโลกรัมละ 12 -15 บาท แต่ถ้าหากต้นส้มสีทองเมืองน่านมีอายุ 10ปีขึ้นไป สามารถที่จะให้ผลผลิตต้นละ 150 กก.
สำหรับเคล็ดลับสำหรับวิธีบังคับให้ส้มออกในรุ่นที่ 2 ทำโดยการงดให้น้ำตั้งแต่เดือนมีนาคมจนถึงเดือนเมษายน ใส่แต่ปุ๋ยคอกหมักทิ้งไว้ จากนั้นในช่วงเดือนกันยายนจึงเริ่มให้น้ำ ปุ๋ยหมัก และ ดูแลตามปกติ ในการผลิตก็ใช้สารเคมีบ้างเป็นบางครั้งเพื่อเป็นการป้องกันโรคเมลาโนส และ เพลี้ยบางชนิด แต่ส่วนใหญ่กระบวนการผลิตก็จะเน้นการเลี่ยงใช้สารเคมี เพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภค และ ผู้ผลิตเอง ซึ่งจุดเด่นส้มสีทองเมืองน่านผิวจะมีสีเหลืองทองมันไม่ต้องเคลือบหรือแว๊กซ์เปลือกผิว ถือว่าเป็นการลดต้นทุนอย่างมากอีกจุดหนึ่ง ขณะนี้คุณวันชัย ได้มีการรวมกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกส้มสีทองได้ประมาณ 6 รายแล้ว และ จะพยายามขยายกลุ่มสมาชิกส้มสีทองให้ได้มากที่สุดต่อไป เพราะปัจจุบันส้มสีทองเมืองน่านมีผลผลิตไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้บริโภค
-เกษตกรสำนึกรักบ้านเกิดปี 2552
-เกษตกรดีเด่น ด้านพืช จังหวัดน่าน 2550

87-89 ถ.มหายศ ต.ในเวียง อ.เมือง จ.น่าน 55000