เกษตรกรต้นแบบ
"สวน วงศ์พยัคฆ์...การทำไร่นาสวนผสมและเกษตรทฤษฎีใหม่ตามแนวพระราชดำริ"
คุณสวน วงศ์พยัคฆ์  จ. เลย ปี 2551

นายสวน วงศ์พยัคฆ์ เกิดเมื่อเดือนเมษายน 2487 ปัจจุบันอายุ 66 ปี อยู่บ้านเลขที่ 18 / 1 ม.7 บ้านสงเปือย ต.ธาตุ อ.เชียงคาน จ.เลย จบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายเมื่อปี 2541 จากศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนอ.เชียงคาน สมรสกับนางรำไพ วงศ์พยัคฆ์ มีบุตร - ธิดา 4 คน ชาย 3 คน หญิง 1 คน ชีวิตเมื่อก่อนรับราชการรับใช้ประชานด้วยการเป็นผู้ใหญ่บ้านสงเปือย แต่เมื่อปี 2535 ได้ลาออกมาทำอาชีพส่วนตัวด้วยการทำไร่นาสวนผสมและเกษตรทฤษฎีใหม่ตามแนวพระราชดำริเป็นเจ้าแรกที่ทางอำเภอเชียงคาน

หลักคิดและการใช้ชีวิต

จากจุดเริ่มต้นที่หันมาลองปลูกยางพาราในพื้นที่ภาคอีสานนั้น เนื่องจากสมัยเป็นหนุ่มได้เดินทางไปเยี่ยมน้องชายที่ จ.ยะลา สังเกตุว่าหน้าบ้านเกือบจะทุกหลังตากแต่ผ้าอ้อมจึงสงสัยว่าคนแถวนี้ขยันมีลูกให้เลี้ยงแทบจะทุกหลังคาเรือน น้องชายถึงกับขำที่ตนปล่อยไก่จึงได้อธิบายให้พี่ชายเข้าใจว่า ที่ตนเห็นเป็นแผ่นขาวๆตากเต็มไปหมดนั้นไม่ใช่ผ้าอ้อมแต่กลับเป็นแผ่นยางพาราที่ชาวสวนยาวนำมารีดเป็นแผ่นแล้วตากไว้ทั้งหน้าบ้านและหลังบ้าน ตนก็สังเกตุเห็นสภาพความเป็นอยู่ของภาคใต้ดีมาก จึงได้กลับมาที่บ้านจ.เลย ปรึกษากับภรรยาว่าจะลองปลูกต้นยางพาราบ้าง ด้วยวิธีการที่ว่าสิ่งที่ตนปลูกไว้ในสวนไม่ว่าจะเป็นต้นขนุน ต้นไทร ต้นตีนเป็ด พืชเหล่านี้ล้วนแต่มีน้ำยางทั้งนั้น แล้วทำไมต้นยางพาราจะนำมาปลูกไม่ได้ เลยตัดสินใจสั่งต้นยางกับน้องชายจำนวน 10,000 ต้น ปลูกบนเนื้อที่ 60 ไร่ เริ่มปลูกเมื่อปี 2530 จนถึงปัจจุบันถือว่าประสบความสำเร็จ บนเนื้อที่ทั้งหมดแบ่งเป็น สระน้ำ 1 ไร่ เพื่อเก็บน้ำไว้ใช้ทำการเกษตรกรรม ยางพารา 25 ไร่ นา 20 ไร่ กล้วย 5 ไร่ ที่อยู่อาศัย 9 ไร่ เลี้ยงสัตว์ อาทิ เป็ด ไก่ หมูป่า สวนไม้ผล อาทิ มะม่วง ลำไย ลิ้นจี่ ผักสวนครัว เฉลี่ยรายได้ 25,000 บาท / เดือน ปัจจุบันได้ให้ความร่วมมือกับหน่วยงานราชการต่างๆในการเข้าร่วมอบรมอบรมเพิ่มความรู้เพื่อจะนำมาปรับปรุงในการประกอบอาชีพอยู่เสมอ ในขณะเดียวกันได้มีการปรับปรุงบริเวณไร่นาสวนผสม (สวนเงาะป่า) ให้เป็นแหล่งเรียนรู้และฝึกอาชีพด้านการเกษตรกรแก่เยาวชนในหมู่บ้าน ตำบล และบุคคลทั่วไป ต่อมาจึงได้จัดตั้งเป็นโรงเรียนเกษตรกรเมื่อปี 2546 ด้วยความซื่อสัตย์ เสียสละ อดทน ขยายผลเรียนรู้ให้กับผู้สนใจทั้งในและนอกพื้นที่พร้อมวิทยากรเผยแพร่ความรู้ต่างๆ
ด้วยการยึดหลัก
1.ลดรายจ่าย ด้วยการปลูกพืชผักสวนครัวไว้ทานทุกฤดูกาล เช่น พริก มะเขือ ต้นหอม ผักชี ตะไคร้ มะเขือเทศ บวบ คะน้า ฯลฯ
2.เพิ่มรายได้
- เสริมด้วยการตีเหล็กและทอผ้าพื้นเมือง
- ครัวเรือนใช้อุปกรณ์ทำเองในการประกอบอาชีพ เช่น มีด จอบ เสียม
3.ประหยัด ครัวเรือนมีการออมทรัพย์ โดยเป็นสมาชิกกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต
4.อนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน โดยการทำปุ๋ยหมักปุ๋ยอินทรีย์ มีการปลูกพืชทดแทนใช้ประโยชน์

ความสามารถอันโดดเด่น

สำหรับองค์ความรู้ของทางศูนย์เรียนรู้ที่นี่นั้น มีหลากลายข้อมูล อาทิ
เคล็ดลับการเลี้ยงมดแดงไว้เพื่อทานได้ตลอดทั้งปี
สำหรับภายในสวนเกษตรของที่นี่มีของกินมากมาย โดยเฉพาะสิ่งที่ได้รับความนิยม หาทานยากจะต้องทานเป็นช่วงฤดูกาลเท่านั้น ก็คือเวลาอาหารประเภทไข่มดแดง จะต้องรอทานเฉพาะช่วงหน้าแล้งเท่านั้นค่ะ แต่ครอบครัวนี้สามารถหาทานได้ตลอดฤดูกาล เนื่องจากสามารถเลี้ยงมดแดงไว้ตามต้นไม้ต่างภานในสวนแห่งนี้แหล่ะคะ แต่ก็ต้องสังเกตุก่อนนะคะว่าต้นไม้ต้นไหนที่มีมดแดง ก็ถึงจะทำการเลี้ยงไว้ ด้วยวิธีการก็คือ
1.หาขวดพลาสติก 2 ขวด เปิดปากขวด ขวดที่ 1 ให้เปิดน้ำเปล่า ส่วนขวดที่ 2 ให้นำเศษอาหาร อาทิ ก้างปลา กระดูก ปลาดิบ ฯลฯ นำใส่ไว้ในขวด
2.แล้วนำขวดน้ำและขวดอาหารนำไปแขวนไว้โคนต้นไว้ต้นที่มีมด มำก็จะไม่ไปไหนจะนำอาหารขึ้นไปกินและทำรังที่ต้นนั้น แค่นี้คุณก็สามารถเลี้ยงด้วยวิธีการธรรมชาติ มีไข่มดแดงไว้ทานตลอดทั้งปีแล้ว

น้ำดื่มสมุนไพรเพื่อสุขภาพ
จากการที่ทีมงานได้ลงไปเยี่ยมชมภายในศูนย์เรียนรู้ของคุณสวน สังเกตุเห็นหม้อใบใหญ่และมีสมุนไพรเต็มหม้อไปหมด จึงได้ทราบว่า ทางศูนย์ได้ปรุงน้ำสมุนไพรเพื่อสุขภาพให้กับแขกที่เข้ามาชมทุกครั้ง ทางทีมงานจึงได้ขอสูตรมาฝากกัน โดยมีการเตรียมวัสดุต่างๆ ดังนี้ค่ะ
1.ใบเตยหอม 10 ใบ
2.โหรพา 2 ต้น
3.ใบม่อน 10 ใบ
4.อ้อยดำ 5 ปล้อง
5.น้ำตาลทรายแดง 1 กิโลกรัม
6.ฟ้าทะลายโจร 3 ยอด
7.น้ำเปล่า 50 ลิตร

วิธีการทำ นำสมุนไพรทุกชนิดมาล้างทำความสะอาด ลงต้มในหม้อให้เดือดจนสมุนไพรทุกอย่างใบเปื่อยยุ่ย นำมากรองด้วยผ้าขาวบางและเติมน้ำตาลทรายแดงลงไป ** ให้มีรสชาดออกหวาน และขม หรือหากแล้วแต่ใครจะชอบหวานมากก็เติมน้ำตาลทรายแดงเพิ่มลงไปได้

การเก็บหอยเชอร์รี่แบบง่าย
ด้วยการนำเอาก้านมะพร้าวเอามาทั้งหมดแล้ววางโยนทิ้งไว้ในบ่อเลี้ยงปลาที่มีหอยเยอะๆ เมื่อปล่อยไว้สัก 5-7 วัน ตัวหอยเชอร์รี่ก็จะเริ่มเข้ามาจับที่ก้านพรางมะพร้าว เราก็ยกขึ้นมาแล้วเก็บตัวหอยออกมาเพื่อทำประโยชน์ต่อไป

เกียรติประวัติและผลงาน

- รับรางวัลในโครงการ อู่ข้าวอู่น้ำ ประจำปี 2551 รายแรกของจังหวัดเลย
- รางวัลชนะเลิศอันดับ 1 ประเภทบุคคลสาขาอาชีพทำไร่นาสวนผสมดีเด่น ปี 2549 ระดับจังหวัด
- รางวัลผู้นำการดำรงชีวิตเศรษฐกิจพอเพียงดีเด่น ระดับเขตปี 2550
- เกษตรกรดีเด่น ปี 2541 จาก ธกส.
- รับรางวัลพ่อดีเด่น ระดับจังหวัด ปี 2551
- พ่อตัวอย่างดีเด่น ระดับประเทศ ปี 2551
และรางวัลอื่นๆที่ตนได้รับจากการอุทิศตนเป็นประโยชน์กับสังคม

สวน วงศ์พยัคฆ์
ข้อมูลการติดต่อ

18/1 ม.7 บ้านสงเปือย ต.ธาตุ อ.เชียงคาน จ.เลย 42110

เรื่อง/ภาพโดย: ทีมงานรักบ้านเกิด