ในปัจจุบัน ซึ่งขณะนี้ส้มโอของกลุ่มได้รับใบรับรองแหล่งผลิตพืช(GAP) โครงการความปลอดภัยด้านอาหาร (Food Safety) ด้านพืช แล้ว รวมทั้งเปิดให้กลุ่มผู้สนใจศึกษาดูงานกระบวนการผลิตส้มโอคุณภาพเพื่อการส่งออก

การผลิตส้มโอคุณภาพเพื่อการส่งออก
ส้มโอที่มีชื่อเสียงมากที่สุดในจังหวัดเชียงราย คือ ส้มโอที่อ.เวียงแก่น จ.เชียงราย ในแต่ละปีเกษตรกรมีรายได้จากการผลิตส้มโอคุณภาพจำนวนมาก ปัจจุบันมีหน่วยงาน-องค์กรทางด้านการเกษตรได้เข้าไปดูแลพัฒนาสายพันธุ์และส่งเสริมให้เกษตรกร ผลิตส้มโอพันธุ์ดีเพื่อการส่งออกไปยังต่างประเทศอีกด้วย ส้มโอ เป็นไม้ยืนต้น ในพื้นที่อำเภอเวียงแก่น จะปลูกส้มโอกันอยู่ 3 พันธุ์ และมีลักษณะต่างกัน ดังนี้
1.ส้มโอพันธุ์ทองดี ลักษณะ ผลใหญ่ เนื้อในสีแดงอ่อน ,ชมพูอ่อน รสชาติหวาน
2.ส้มโอพันธุ์ขาวน้ำผึ้ง ลักษณะ ผลใหญ่กว่าพันธุ์ทองดี แกะเปลือกง่าย เนื้อสีขาวน้ำผึ้ง รดชาดหวานอมเปรี้ยว กุ้งร่อนไม่ติดเปลือก
3.ส้มโอพันธุ์เซนเลอร์ ลักษณะผลใหญ่กว่าทองดี ผิวเปลือกนอกเรียบสวยเนียน เปลือกบาง แต่ปอกเปลือกค่อนข้างยาก เนื้อในสีแดง

การขยายพันธุ์โดยการใช้กิ่งตอน กิ่งตอนที่ได้จะมาจากต้นส้มโอที่มีอายุ 6-7 ปี การปลูกส้มโอ จนถึงเก็บเกี่ยวผลผลิต เริ่มต้นตามขั้นตอนดังนี้
- เดือนพฤษภาคม-มิถุนายน เตรียมหลุมขนาด กว้าง 50 ซ.ม. X ลึก 50 ซ.ม. ใช้ปุ๋ยคอกรองก้นหลุม ใช้กล้าพันธุ์จากกิ่งตอนลงปลูก
- เดือนกรกฎาคม-สิงหาคม เป็นช่วงที่ส้มโอเริ่มแตกใบ ช่วงนี้จะมีแมลง หนอนซ่อนใบ เข้ามารบกวนใบอ่อน จะต้องใช้ยาฆ่าแมลงฉีดพ่น
- หลังจากนั้นจะเป็นช่วงของการดูแลต้นส้มโอ โดยในทุกๆ 6 เดือนจะต้องใส่ปุ๋ยคอก จนต้นส้มโอมีอายุครบ 4 ปี
- ในช่วงของปีที่ 4-5 เกษตรกรผู้ปลุกส้มโอต้องใช้ปุ๋ยคอกร่วมกับปุ๋ยสูตร 15-15-15 ช่วงนี้จะเป็นช่วงที่ส้มโอออกดอกและแตกใบอ่อนอีกครั้ง เกษตรกรจะต้องตัดแต่งกิ่งให้ได้ทรงพุ่ม ให้น้ำผ่านสปริงเกอร์ทุกๆ 10 วัน
- ปีที่ 6 เก็บผลผลิต ในช่วง 6 ปีแรกผลผลิตส้มโอจะได้ไม่มากนัก จนกระทั่งต้นส้มโอมีอายุ 8 ปีจะเป็นช่วงที่ผลผลิตออกมากที่สุด

ต้นส้มโอที่เก็บผลผลิตมาแล้วหลายปี จะต้องมีการดูแล เพื่อให้สามารถเก็บผลผลิตได้ทุกๆปี ดังนี้
ตุลาคม - หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตแล้ว เป็นช่วงที่ต้องทำการตัดแต่งกิ่ง เพื่อป้องกันความชื้น กิ่งที่ตัดออกแล้วจะต้องขนออกจากสวนให้หมดเพื่อป้องกันปัญหาโรคที่มากับเชื้อรา จากนั้นต้องทำการกำจัดวัชพืชออกให้หมด ทำให้พื้นดินใต้ต้นส้มโอในสวนแห้งที่สุดเท่าที่จะทำได้ ซึ่งแน่นอนต้องงดให้น้ำ 3 สัปดาห์ จากนั้นหว่านปูนขาวหรือโดโลไมท์เพื่อปรับสภาพดิน

ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน - เริ่มทำการหว่านปุ๋ยสูตร 15-15-15 ปริมาณ 1 กิโลกรัม ต่อ1 ต้น ส่วนต้นที่ที่อายุ 10ปี จะต้องใส่ 2 กิโลกรัม ต่อ 1 ต้น ซึ่งปุ๋ยสูตร 15-15-15 จะต้องใส่เดือนละครั้ง ทุกต้นเดือน พอส้มโอเริ่มแตกยอดแตกดอกให้ใส่ปุ๋ยสูตร 25-7-7 ปริมาณ 1 กิโลกรัม ต่อ1 ต้น นาน 1 เดือน
1 ธันวาคม - เป็นช่วงที่ส้มโอเริ่มแตกใบอ่อน ออกดอก ช่วงนี้ยังต้องใส่ปุ๋ยสูตร 15-15-15 และให้น้ำผ่านทางสปริงเกอร์ โดยให้ ทุกๆ10 วัน ช่วงนี้จะเป็นช่วงที่ดอกส้มโออ่อนต่อโรคและแมลง หมั่นสังเกตเรื่องโรคและแมลง ถ้ามีปัญหาให้รีบกำจัดทันที

มกราคม - เป็นช่วงที่ส้มโอเริ่มออกผล ซึ่งจะใช้เวลานาน 8 เดือน (ถึงเดือนพฤษภาคม) ถึงจะสามารถเก็บผลผลิตได้ ช่วงนี้ต้องใส่ปุ๋ยสูตร 13-13-21 เป็นปุ๋ยสูตรเพิ่มความหวาน ต้นละครึ่งกิโลกรัม 2 เดือนให้ปุ๋ย 1 ครั้ง ในช่วงที่ผลส้มโอมีอายุ 2 เดือน ต้องพยายามแยกผลส้มโอลูกเล็กๆออกจากกันให้เหลือลูกเดี่ยว เพราะถ้าปล่อยให้ส้มโอออกผลเป็นพวงติดกันจะทำให้ผลส้มโอมีตำหนิ ตลาดไม่ต้องการ ต้องคัดตัดผลที่ไม่สมบูรณ์ ผลที่ไม่สวยออกทิ้ง
มิถุนายน ช่วงนี้ต้องระวังปัญหาเกี่ยวกับเพลี้ยไฟ ไรแดง ที่เข้ามาทำลายผลส้มโอ ช่วงนี้ต้องใช้สารจำพวก แซนไมท์ กำจัดเพลี้ยไฟ ใช้สารไพริตาเบน หาซื้อได้กล่องละ 600-700 บาท สำหรับสารแซนไมท์จะใช้ในช่วงที่ส้มโอออกดอก ต้องใส่สารดังกล่าวกับส้มโอถึงปลายเดือนพฤษภาคม แต่หลังจากนั้นก่อนเก็บผลผลิต 1 เดือนต้องหยุดใช้สารดังกล่าว
มิถุนายน- กันยายน - ช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิต ในช่วงเดือนกรกฎาคม-กันยายนจะเป็นช่วงที่เก็บเกี่ยวผลผลิตมากที่สุด

ตลาดส้มโอปัจจุบัน นอกจากจะขายตามตลาดท้องถิ่นทั่วไป และตลาดต่างจังหวัดแล้ว นอกจากนั้นยังเตรียมเข้าสู่ตลาดต่างประเทศ ในนามของ กลุ่มผลิตส้มโอพันธุ์ดีเพื่อการส่งออก ซึ่งมีคุณสมศักดิ์ เป็นประธานกลุ่มอยู่ในขณะนี้ ได้เริ่มต้นการดำเนินงานแล้ว มีการจัดตั้ง จุดรับซื้อส้มโอสหกรณ์ส้มโอเวียงแก่น จำกัด โดยมีแนวทางปฏิบัติขั้นตอนการผลิตการซื้อขายส้มโอของสหกรณ์ส้มโอเวียงแก่น จำกัด เพื่อส่งออกตลาดสหภาพยุโรป ปีการผลิต 2550-2551 ดังนี้
1. แจ้งเพื่อรับใบสั่งตัดขาย จำนวน วันที่จะขายจากหัวหน้าโซน
2. หัวหน้าโซนตรวจสอบคุณสมบัติ เป็นสมาชิกสหกรณ์ฯ ตรวจผ่าน GAP, แคงเกอร์,กลุ่ม Global GAP
3. นำผลผลิตมาขายยังจุดที่รับซื้อ ตามวัน เวลาที่กำหนด พร้อมสมุดประจำตัว
4. รับใบคิว ตรวจสอบชื่อ สมาชิกสหกรณ์ ผ่าน GAP ผ่านแคงเกอร์ ผ่านรับรอง Global GAP
5. คัดส้มโอโดยชุดที่ 1 อย่างละเอียด
-โรคแบ็คสปอร์
-ตรวจสอบน้ำหนัก
-ความแก่ 75 % ขึ้นไป
-ตำหนิที่ผิว 5 % และความสะอาด

คัดส้มโอโดยชุดที่ 2 โดยการสุ่มรวมกับเจ้าหน้าที่กรมวิชาการเกษตร
7. ส่งให้พนักงานทำการล้าง แช่คลอรีน (ตรวจสอบความเข้มข้นของคลอรีน)แช่ฆ่าเชื้อรา ผึ่งให้แห้ง
8. ตรวจสอบโดยสุ่มตัวอย่าง โดยเจ้าหน้าที่กรมวิชาการเกษตร
9. ทำการแวค-บรรจุกล่อง (ถ้ามี) การใส่ถุง,ติดสติกเกอร์ ขึ้นพาเลส
- บันทึกรหัสข้อมูลย้อนกลับ ขึ้นตู้ (ถ้ามี)
10. ปิดตู้ จดหมายเลขตู้ ซีน บันทึกรายละเอียดตามแบบฟอร์มกำหนด ปล่อยรถ
11. ส่งเอกสาร ข้อ 10 ให้กรมวิชาการเกษตรหรือหน่วยงานรับผิดชอบ ทางโทรสาร โดยเร็ว
ตลาดส้มโอนอกจากจะเป็นตลาดต่างประเทศแล้วยังมีตลาดทั่วไปตามท้องถิ่น ตามราคาดังนี้ ส้มโอพันธุ์ทองดี ราคา ตลาดโรงเกลือ ลูกละ 20 บาท
ส้มโอพันธุ์ขาวน้ำผึ้ง ตลาดเมืองใหม่ จ.เชียงใหม่ ,แม่สาย ราคา กิโลกรัมละ 8 บาท
ส้มโอพันธุ์เซนเลอร์ ลูกละ 15-20 บาท
ส้มโอเกรด A จะมีเส้นรอบวง 18 นิ้ว ส้มโอเกรด B จะมีเส้นรอบวง 17-18 นิ้ว และหนัก 1.5 กิโลกรัมจะขาส่งตลาดยุโรป

-เกษตกรสำนึกรักบ้านเกิดปี 2553
-เกษตรกรผู้ประกอบอาชีพส้มโอ ระดับ จังหวัดเชียงราย 2554
-หมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง ระดับ 2 จังหวัดชียงราย 2555
-เกษตรดีเด่นระดับ 2 จังหวัดเชียงราย 2556
-กลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกส้มโอเวียงแก่นคุณภาพส่งออก ปี 2550-2556

23ม.5 ต.ม่วงยาย อ.เวียงแก่น จ.เชียงราย